-
Mga Mata Nga Di Kasarangan [Talibon]
Kung nakakita mo niadtong langyaw nga movie nga gititulohag Ghost makita nato ang pagpakigbisog sa kalag nga mapadangat ang iyang mensahe ngadto sa tawo nga wa pa makalatas sa palid sa kamatayon. Alang sa wa pa makakita ako kamong lakbitag hungit sa sugilanon aron makuha ninyo ang hulagway sa panghitabo.
Nagsugod kadto sa pagkakaplag sa manag-uyab sa katigayonan kauban ang ilang lalaki nga higala. Gidakop sa kahangol sa bahandi ang ilang higala nga lalaki ug milunggob sa katigayonan pinaagi sa pagmugnag laraw aron mapatay ang bida nga lalaki. Tungod sa katigayonan nahimong kontrabida ang ilang higala. Nagmalamposon kini sa iyang laraw ug napatay ang atong bida. Buot na untang tagbuon sa kahayag ang atong bida apan nagdumili siya sa pagkuyog kay wala pa siya makadawat sa iyang nahiagoman. Ang kalag nagsuroy suroy bisag-asa ug magbantay matagkaron ug unya sa iyang hinigugma nga wa makadawat sa iyang kamatayon. Hangtud nga nakahinagbo siyag kalag nga adunay nahibaloang paagi unsaon pagpadangat sa mga mensahe ngadto sa mga buhi. Una mao ang pagbaton ug igo’ng kahait sa kasuko aron makadapat sa mga butang. Ang panan-aw sa mga tawo’ng buhi makakita sa mga butang nga daw manglupad. Ikaduha mao ang pagtutok sa mga mata sa iring. Ang iring nga matutokan muiktin sa kahadlok. Ang tawo nga makakita niini matinga unsay hinungdan nga ingato man kapintas ang nahiagumang kahadlok sa iring. Ikatulo mao ang pagdangop sa espiritista.
Mahimong isalikway mo ang salida sanglit nahisupak kini sa atong gituohan labi na nga ania na kita karon sa panahon sa siyensya. Mahimong magbiaybiay ka niini apan matngoni nga aduna kini gipadayag nga mensahe. Apan baya, sa mga mata sa uban labi na sa naka ekspiryensya niini?, aduna kini kamatuoran. Sila ang nakabaton ug mga mata nga di kasarangan.
Bata pa lang ko nakadungog sa estorya nga ang mga iring makakita sa kalag sa namatay. Ang mga iro usab adunay susamang abilidad. Usahay bitaw, may mga bayhon kining mga mananapa nga di kasarangan ug makita ni nimo silang magsalimoang ug sama niini, iabot ikaw sa pagpanglimbawot sa balhibo.
Niadtong niaging adlaw, Disyembre 25, 2011 niduwaw akong inahan ug maguwang dala iyang mga anak sa lubong sa among amahan. Ang kinamanghoran nakong pag-umangkon nga nagpangidaron ug usa katuig ug tunga naghatag kanamog katingala. Naandan niyang tawag sa iyang apohan “Papa” sa buhi pa kini. Kalit lang natingala kami tungod kay ang gamay’ng bata nagpangamay ug nakig-estorya sa hangin ug miingon “Papa, papa”, ug unya mukatawa. Nagpangamay nga mura siyag magpakugos sa iyang Lolo. Mingisi ug mikatawa ang bata nga daw gihadla sa iyang apohan.
Bahala nag unsay imong interpretasyon kung ngano ang bata mukatawa ug magpangamay sa hangin ug muingog “Papa”, basta kay magpabilin ako sa akong gituohan. Ug ngano man nga ang mga binuhat nga wala pa makaabot sa hingkod nga salabutan sagad mao may mahimong dangpanan sa kalag aron mapadangat ang ilang mensahe? Sagad sa mga nilalang nga walay igong panabot sa mga butang mahitungod sa kamatayon mao may ilang duolon. Unsa man gani ang misteryo nga naglimin niining pinalahi nga kahimtang, wala akoy tubag, apan nakaseguro ako nga sila, nakahupot ug mga mata nga dili kasarangan.
Funny Animals
more
-
Tanghaga sa Alibangbang [Talibon]
Lahi sa Kabakaba ang Alibangbang. Unsa man ang Alibangbang? Usa ba kini siya ka animal? Usa ba kaha ni siya ka langgam? O insekto ba kaha. Gisusi sa mga tawong mahilig magdokidoki sa mga mananap ang maong binuhat ug nakita nga ang mga bahin sa iyang lawas nakita nga kauban ni siya sa matawag natog insekto sama sa buyog, alindanaw, timos, bunhok ug uban pa.
Sama sa buyog kinaham nilang pagkaon ang dugos sa mga makabibihag nga mga bulak diha sa tanaman sa kinaiyahan. Apan ang Alibangbang adunay pinalahi nga misteryo nga dili mo masinati sa ubang insekto.
Ang sugilanon una nakong nadunggan ni Kelly Racoma nag-edad ko'g kapin kung kulang (13)trese anyos. Ang iyang sugilanon naghubit sa kalambigitan niining maong mananap ug kamatayon. Si Kelly silingan namo sauna diin nag-asoy nga sa wala pa kuno patya ang iyang paryente didto sa Calangahan dihay misulod sa ilang balay nga Alibangbang nga itom. Pila ka gutlo lamang, nakadungog sila ug kabanha sa unahan ug mao na diay to ang kataposan sa iyang paryente nga nakaangkon sa makalilisang nga kamatayon.
Sa ikaduhang higayon mismo ako nakasaksi ug nakapahinuklog sa makadiyot niining talikala sa Albangbang ug Kamatayon. Membro ako sa VMCI: Visayas Mission Confraternity Incorporated. Laktod pagkasulti usa ako ka misyonario kauban sa mga pare, mga madre, ug mga layko nga mga misyonario. Matag tuig ipahigayon namo ang kasaulogan sa pagkatukod sa maong hugpong sa mga misyonario. Diha sa kasaulogan, anaa ang kalingawang paugnat sa kusog. Anaa usab ang mga seminar ug mga pagpaambit sa mga nahimong dugokan o sinugdanan sa misyon. Pagkagabei, si Fr. Ned nga maoy pareng nagpasiugda sa malampusong hugpong sa mga misyonario namulong mahitungod sa kinabuhi sa misyon sukad sa sinugdan. Apan wala lamang damha may dako nga Alibangbang naglupadlupad sa iyang palibot. Unya iya kining abugon palayo. Inaghawid napod niya sa microphone mubalik dayon ang Alibangbang ug mutugdong sa iyang ulo ug ngadto na usab sa iyang abaga. Pagkataud-taud ayaw saypa, tunga tunga sa iyang pagpaambit mitawag kaniya ang iyang igsuon nga tua sa hospital kay buot niyang ipaabot ang mensahe nga ang ilang inahan namatay na pipila ka gutlo ang milabay. Nakahilak si Padre sa atubangan sa mga tawo human madungog ang balita. Nganong mura man gayud ug naay tilimad-on ang Alibangbang?
Traynta kadto sa Septembre, 2011 dihang namatay akong amahan. Diha sa mga pangadye, ug usahay sa among tindahan adunay maglupadlupad nga Alibangbang. Nga mura bag lahi ra kaayo sa kasarangan nga wa kanang maong Alibangbang sa buhi pa ang akong amahan. Nganong diha sa presensya sa Alibangbang masinati man nato ang presensya sa atong minahal sa kinabuhi? Nga ang Alibangbang mura bag manghangyo sa atong atensyon nga anaa siya ug kauban siya nianang mga taknaa diha kanato. Tinuod kaha nga adunay naglimin nga misterio mahitungod sa Alibangbang ug kamatayon? Tugoti ako sa pagpaambit sa akong mga panglantaw mahitungod niini inagda sa mga namat-ang patuotuo ug makatarunganong pagpamensar.
Patuo-tuo:
Sa kadaghang mananap sa kalibutan nganong Alibangbang man?
Dili ba kaha kay ang Alibangbang susamag sugilanon sa usa ka tawo human kini mamatay?
Sa dili pa siya mahimong Alibangbang, susama siya sa usa ka batang nagkamang, nga mura ba og makapangutana siya sa iyang kaugalingon nga di ba kaha siya magkamang na lamang sa tibuok niyang kinabuhi. Ug unya maghimo siya sa iyang kaugalingong lubnganan. Ug didto maghuwat hangtud moabot ang takna sa iyang bag-ong kinabuhi nga dili na magkamang. Kinabuhi nga mahimayaong maglupadlupad tadlas sa kahanginan. Dili ba kaha nga kung mamatay ang tawo, ang Alibangbang maoy duolduol niyang kapamalihogan nga makahatag ug timaan ngadto sa mga minahal sa kinabuhi sa kalag sanglit dili lagyo ang ilang kahimtang. Dili ba kaha adunay kinaiya ang Alibangbang nga sibong kahunghongan sa kalag nga mipanaw?
Makatarunganong Pagpamensar:
Dili ba kaha nga adunay di kasarangang baho ang tagbalay sa namatyan ug mahimong mao kini nakapaagni sa Alibangbang sa pagpaduol?
Misteryoso gayod kining mananapa samot na kay nahilambigit kini sa usa ka dakong tulokibong kahimtang sa tawo, ang kamatayon. Wala ba kaha ni siya maghambin ug tubag sa walay kataposang pangutana nga "Unsay Kahimtang Human sa Kamatayon?" Ikaw? unsa man sa imong pagtuo ang hinungdan nganong adunay Alibangbang kung adunay mupanaw sa atong panimalay? Basta ako, magpabilin unsa sa akong pagtoo nga adunay linahing pagkasuod ang kalag sa mipanaw ngadto sa Alibangbang.
credits:
1. Angel Therapy Coach
2. Prnce Charming
more
-
Ang Sigbin [Sagbayan]
Gibaniog ni sa Tibuok Bohol mga 1995 ang tuig pataas, wala pud nako matino kung niabot ba kini sa kasikbit isla basta segurado ako kay gikabuangan man kini sa Sagbayan ug kini mao ang Sigbin.
Unsa ang Sigbin? Si Bodoy makahatag kanato ug tubag mahitungod niana.
SIGBIN
[Jr. Kilat]
Kong maglakaw mag tuwad
Abtik molayat kusog mo lupad
Mo atras pina forward
Mo abante pina backward
Kong ang lakang hinay,
ayaw pag tu-ong layo pa day
Pangadji, pagbantay
kay iyang kusmo makamatay
Sigbin, original sigbin..
Sigbin, original sigbin..
Ingon sa amirikana
mura kuno ug lama
Apan ingon sa australiano
mura kuno ug kangaroo
Matod pa ni titing
ang sigbin murag kanding
mulamoy ug kalabasa
Mo-kaon ug uling
Sigbin, original sigbin..
Sigbin, original sigbin..
Ang sulti sa katigulangan
panagsa ra makit-an
apan kong takdol ang kanahan
mag suroysuroy sa dalan
Ayaw susiha ayaw tan-awa,
kamo diha sa backyard nagtambay sus!!!
Basig t-shirt nga giyayhay sigbin na diay..
Sigbin, original sigbin..
Sigbin, original sigbin..
Na ngadto mi sa langob
aron ang sigbin isikop
Apan kami nangabalhog
kay among nakita puro bukog
wa sila makabalo nga ang bukog,
imo ning dikdikon
isagul kini sa kan-on
aron ang imong sakit nga aids wagtangon
Sigbin, original sigbin..
Sigbin, original sigbin..
Kong ang sigbin imo kunong kan-on,
mangita ug mangutana iyang agawon
Unsa imong sud-an day?,
Unsa imong sud-an dong?
Ayaw tingog nga naay bukog,
kay tabla ra kag nag hikog
ang sigbin kuno mabanhaw
mabuhi og mogawas sa imong tiyan
Ang imong tiyan mabusdik,
mabongkag mabongkag ,
ang sigbin mugawas sa imong tiyan
Sa imong tiyan na dako ...
Original sigbin...
Original sigbin...
Gikaintapan kining sigbin kay muambak ni og tagsa ka kilometro.
Dinhay nagsuroysuroy sa Sagbayan nga estranghero ug niduol sa among panimalay kung naa bay nakahibawo ug asa makapalit ug sigbin, ug nidugang pa nga iya kining paliton og usa ka milyon.
Dili kini binata nga estorya kundili seryoso ang pagpunting sa sigbin adtong panahona ug ang gibuhat sa uban nangadto sa bukid, musuot sa kalasangan, og nanulod sa langob kay mangita og sigbin. Ug makita ninyo kanang langob sa ibabaw sa buntod diha sa mercado ubos sa restauran duol sa isdaan, gidudahan usab kana nga dunay binuhing sigbin nga pakan-on ug alas kwatro sa kadlawon.
Dinhay usa ka dakong takdol ug ang kalabasaan duol sa Elementary School nangapahak nga adunay inagian sa dili maisplikar nga klase sa ngipon. Niingon ang tag-iya nga gipang-ingkib kini sa sigbin.
Nangutana ang akong ginikanan kung para asa nang sigbin ug nitubag ang estranghero nga tambal kini sa sakit nga AIDS. Matud pa, nakadiskobre ang mga scientist nga ang tambal sa AIDS naa ra diay sa sigbin nga makit-an sa Pilipinas lamang. Sanglit walay tambal ang AIDS ug lisud pangitaon ang gituohang tambal niini mao nga paliton kini siya sa hilabihan ka mahal. Nangutana usab sila kung unsay hitsura niani ug niingon nga daw pormag ilaga ang simod, may upat ka tiil apan mubarog lamang sa duha ka tiil sa likod. Dunay bulsa ang tiyan ngasudlanan sa iyang anak. Nipakita pa gayud kini sa iyang gidalang hulagway ug wa saypa, kanang Kangaroo sa Australia mao ang hitsura. Daghan kini sa Australia matud pa sa among silingan apan dili kadto mao. Kay ang elemento niini tua lamang sa Kangaroo nga makita sa Pilipinas og sa Pilipinas lamang nga mao ang Sigbin.
Dinhay nipasalig nga makahatag siya ug Sigbin ug mahambugong nipasalig nga makahatag ug nanghagit pa nga bisag pila iyang ibaligya, ug nagpadayon ang negosasyon. Kay lagi dako man ang kantidad, nagsabot sila nga magkita sa usa ka lugar. Apan wa musugot ang tag-iya sa sigbin say nahadlok nga og madawat na ang Sigbin basin unya siyag rakrakan ug bawion ang usa ka milyon kay gisabutahi ra ang tag-iya.
Ug sa pagdas-og sa panahon inanay'ng nimingaw ang paghisgot hisgot sa Sigbin ug nipuli na usab ang Presco nga makita sa lubot sa botelyang karaan, diin paliton usab ug kinyentos mil ka pesos ang usa ka botelya.
Anhi nalang una kutob ug atangi ang mahitungod sa Presco.
more
-
Nurse nga Mamaak [Talibon]
Nakadungog ba mo atong Nurse nga mamaak? Dili baya ni pagpanaot sa atong mga nurseha, kay hilabihan raba gyud na nila ka pinangga ang pasyente labi na katong nahospital ko. Pero gidungog to mga 2001 nga diha kunoy naglaroylaroy nga nurse, unya mamaak. Kalimot lang ko sa ngan. Hala ug nakahinumdom mo gani mo sa ngalan i comment lang ninyo sa ubos.
Basi sa estorya nga akong nadunggan, kining maong nurse taga Cebu nga nag trabaho didto sa Inglis nga nasud. Matud pa sa estorya nga ang iyang gibantayan usa ka tiguwang ug nunot sa dayong kamatay dihay gitunol kaniya ang tiguwang nga usa ka kabilin. Tuod man iya kining gidawat.
Apan ang nurse niuli kay wa na makasabot sa iyang gibati. Pag-uli pa niya, siya ang milihok sa naandan sa usa ka panimalay nga ang asawa maoy mubuhat sa mga lihokon. Pag-uli sa bana, nangita kini ug asa na ang iyang duha ka anak. Gitunol sa asawa nga nurse ang usa ka sinabaw diin mao kadto ang iyang anak. Matud pa nga nisinta sa kalagot ang iyang bana tungod kay gipamatay man ang iyang duha ka anak ug gitigbas kini ug dali kining niilayas ug naglaroylaroy. Nagsuroysuroy kini siya nga dunay samad sa nawong. Pero napriso ni siya apan nakaikyas.
Niabot kinig Leyte ug niabot usab sa Bohol. Wa usab ako mahibalo kung niabot ba gyud kining maong nurse sa Bohol o estorya balang kaha ang niabot. Gidungog nga kini siya manuktok sa panimalay ug inag abli dritso'g paak sa liog. Iyang sundogon ang tingog sa imong anak o imong inahan o tingog sa lalaki sama sa imong bana o imong amahan o tingog sa imong anak nga nagpakitabang aron lamang mangabli ka sa imong pultahan. Mao nga kami usab niadto grabe makasira sa pultahan. Matud pa, may abilidad kini nga mahimong iring nga itom.
Didto sa Sagbayan may niingon nga nahimo kini siya ingon nga usa ka seksing babaye ug nipara sa usa ka habalhabal. Kay lagi pasahero gihunongan ug gipasakay apan hinayhinay kining nipwesto sa liog sa draber sa habalhabal aron mopaak. Sa dihang nakabantay ang drayber iya kining gipatumba ang motor og nangacrash silang duha ug paglingi niya, wa na ang nahisgutan nga nurse. Gidungog kini sa inyo, gidungog usab kini kaniadto sa Talibon.
more
-
Ang Kaayo ni Kano [Sagbayan]
Porya hisgot; Si Kano usa ka laborer sa Sagbayan niadtong bata pa ako. Usa siya ka gamayong tawo apan kusgan ug kaya niyang alsahon ang sinakong humay ug uban pa sa dihang muabot na gani ang pasaheroang sakyanan gikan sa kasikbit nga lungsod. Diha pa gani koy klasmeyt pag grade one nga ginganlag Kano kay na late (1:00 sa hapon naabot) kay niatan-aw ni Kano nga dihay gikasumbagay. Ngadtongadto, nahimong Tano iyang ngan.
Sikat kaayo kining tawhana kay kasagaran man dalhon kini siya sa munisipyo. Usahay ikakita'g away. Ilabi na kung makit-an na gani na niya si Miss Patulon o MissPanuhot* nga magdalag daghan kaayong pan gikan sa bakery, iya gyud nang ilogon. Ug mulabay napod ang pipila ka adlaw, makakita na usab ug away si Kano.
Si Kano tingali nagpabiling usa ka maot nga imahen ug di maayong ehemplo sa inyong panumdoman apan diha'y usa ka panghitabo nga akong nasaksihan nga maoy muosab sa inyong panglantaw kaniya.
Kung mahinumdoman ug muowan sa Sagbayan ilabi na kung kusog mubaha gayod ang atong lungsod kay nahimutang man kini sa ubos nga bahin sa mga nag alirong nga kabungtoran. Dihang kusog ang baha sanglit Domingo man kadto may usa ka taga barrio nga tiguwang nga nanabo o nangompra dala ang iyang basket. Kay baha man lagi gipakaingon niya og agianan* kadto iyang gilakangan apan subo palandungon nga dili diay kadto mao ug nitipasaw siya ngadto sa kanal ug inanay'ng gianod. Wala akoy mahimo mao lamang ang pagtan-aw uban ang kalooy og kabalaka. Ang mga tawo igo lang usab nag tan-aw sa tiguwang nga babaye. Apan may usa ka tawo nga nagpausab sa estorya sa iyang kinabuhi. Siya si Kano. Niambak si Kano didto sa mahugaw ug nagkato sa lapok nga baha ug giluwas ang tiguwang babaye. Dinhi akong nakita ang bayanihong buhat ni Kano.
Si Kano sanglit patay naman ug asa man siya karon ibutang sa way pagkapupos nga kapalaran, unta ubanan ako ninyo nga ipadangat ngadto kaniya ang atong mahimayaong pasalamat sa iyang wala damhang kaayo.
_________________________
*Usa ka buang sa Sagbayan nga kanunay sungogo'g maayo sa mga tawo nga tarong hangtod patulon.
*Ang ilawom dunay imburnal. Dili makita ang agianan kay lubog man ang tubig ug may gilawmon malagmit duha ka dangaw.
more
-
Ilawog sa Tirong [Sagbayan]
Kung nahinumdom pa kamo niadtong huyang pa ang atong panuigon sa kabatan-on, wa pay buot, ug ang lingaw lamang mao ang pagduwaduwa, may daghan kitang gikahadlokan, usa niana mao ang Tirong. Ambot niabot ba ning Tirong sa inyoha o nakadungog ba kamo niiini niadtong bata pa mo. Basta ako usa kini sa akong gikahadlokan. Ang Tirong.
Giingon nga anaay sakyanang itom nga mukalit lang og hunong asa gani tua ang gagmay'ng bata magduwa ug diha-diha dayon kidnapon ang bata ug ilawog ngadto sa Tirong.
Matud pa sa ilang estorya nga manakop ang mga kidnaper ug ilawog kini sa Tirong diin ang kinaon niini mao ang bata. Wala usab nila ihulagway pag-ayo kung unsa ang hitsura niini,o kung usa ba kini ka mananap, o usa ba ka panuway. Basta kay mangaon og bata unya kami nalang say nihatag ug hulagway sa among hunahuna.
May nag-ingon usab nga dinhay nag-inusarang bata, unya gihunongan sa sakyanang itom. Gitagaan kini og lollipop og mga candy. Gidawat usab sa bata unya gitagaan kinig daghan samtang gipasulod sa sakyanan, ug wa na igkita sa ginikanan ang bata.
Paboritong hunungan sa sakyanan ang mga batang way kuyog nga ginikanan, ilabi na kung kini mag-inusara. Mao nga kami sauna magtago ra intawon sa balay. Ug usahay man gani nadamgo ko nga inanay akong gikaon sa Tirong. Ang uban, mahadlok na intawon mangiskoyla.
Kadtong panahona diha sa mga 1980's maoy panahon sa pagpanglupig, giyera ug nagtuo ako nga gihimo kini sa mga ginikanan nga kahimanan arun mahadlok ang mga bata nga di na mugawas sa balay kay basin unya ug mapiksan sa saag nga bala, o makahinagbo ba hinuon ug rebelde.
Mga ginikanan, ang Tirong maoy nahimo namong makapanglimbawot nga kahadlok, makalilisang nga damgo, ug mapait nga kahimtang sa kinabuhi nga dili unta angay namong matagamtaman. Karon, pangutan-on ko kamo, tinuod ba kining Tirong? Kay kung dili man gani kini tinuod andama ang inyong pagmahay sa mga sukmat sa mga hagawhaw sa mga nagbakho ug nagdangoyngoy nga kabataan nga napreso ilawom intawon sa nagkurog nga mahadlokong tawo.
Alang kanako wala makatabang ang Tirong sa akong pagkabata.
Apan sa dihang gisuhid ko ang internet kalabot niini nakita ko ang makapakugang nga kamatuoran.
1. Bata Gilapwaan.
2. Gihulga nga kan-on ang ilang mga anak.
more
-
Gituli sa Ingkanto [Inabangga]
Usa ka asoy nga nahiabot sa among panimalay gikan sa higala sa among pamilya nga taga Pasanan [barrio sakop sa Inabangga].
NIasoy ang kumare ug kumpare ni mama ug papa nga may langob kuno sa Pasanan diin nahimong labhanan ug ingon man kaligoanan sa mga mulopyo. Bakasyon katong panahona dihang naligo ang bata ug naatlang pipila lamang sila sa usa ka mamingaw nga sapa. Sapa kadto nga may tubod paingon sa langob.
Pagkataudtaod nahibulong ang ubang bata nga ang usa nila ka kauban mihilak man sa makusog nga tingog. Nagiktin-iktin ang bata sa kasakit ug ila kining gidali aron tabangan.
Nagkadugo ang sapa ilang namatikdan ang kinatawo sa bata nga nabuliskad. Nahibulong ang tanan ug walay laing kapasanginlan nga ang maong bata gituli sa Ingkanto.
*Hulagway gikan ni Paui Villarba.
more
Subscribe to:
Posts (Atom)
